Як ацэньваюць эксперты сітуацыю ў 6-ці краінах Усходняга партнёрства
Індэкс Усходняга партнёрства 2025 года, прадстаўлены ў Еўрапейскім парламенце, прапануе ўнікальны і ўсёабдымны агляд рэформ у Арменіі, Азербайджане, Беларусі, Грузіі, Малдове і Украіне.
Адзначаючы сваё 10-е выданне, Індэкс ацэньвае як прагрэс так і няўдачы ў перыяд з ліпеня 2023 года па сакавік 2025 года ў такіх ключавых галінах, як дэмакратыя, належнае кіраванне, вяршэнства закону, збліжэнне палітыкі з Еўрапейскім саюзам і рэалізацыя Мэт устойлівага развіцця.
Высновы індэкса заснаваны на ўкладзе больш за 60 незалежных экспертаў з Арменіі, Азербайджана, Беларусі, Грузіі, Малдовы і Украіны, што гарантуе, што аналіз базуецца на мясцовых ведах і незалежнай экспертызе. Індэкс выдзяляе праблемы і магчымасці і прапануе канкрэтныя палітычныя рэкамендацыі для ўрадаў ЕС, краін Усходняга партнёрства і грамадзянскай супольнасці.
“Індэкс аказвае асабліва важны ўплыў, асвятляючы тыя пытанні, якія важныя для грамадзянскай супольнасці, але якія часта абыходзяць бокам”-, лічыць Кэры Лонгхерст, выканаўчы рэдактар Індэкса Усходняга партнёрства.
Некаторыя высновы з выдання 2025 года
1. Дынаміка пашырэння ЕС: нягледзячы на шматлікія знешнія і ўнутраныя ціскі, Малдова і Украіна — лідэры Індэкса — дабіліся прагрэсу ў некалькіх тэматычных галінах Індэкса, уключаючы дзяржаўную падсправаздачнасць, незалежныя СМІ, рыначную эканоміку, навакольнае асяроддзе і транспартную палітыку. Аднак неабходныя пастаянныя намаганні для ліквідацыі астатніх прабелаў, асабліва ў незалежнасці судовай сістэмы, правах чалавека і механізмах абароны, дэмакратычных правах, выбарах і плюралізме, барацьбе з карупцыяй — ключавых галінах парадку дня па ўступленні ў ЕС.
2. Дэмакратычны заняпад Грузіі: хаця агульны бал Грузіі застаўся такім жа, як і ў 2023 годзе, рэзкае зніжэнне дэмакратычных правоў, выбараў і плюралізму, падсправаздачнасці дзяржавы, незалежных СМІ, свабоды меркаванняў, выказвання, сходаў і аб’яднанняў, незалежнасці судовай сістэмы, барацьбы з карупцыяй падкрэслівае значны адыход ад нормаў. Краіна зараз перамясцілася на 4-е месца ў Індэксе Усходняга партнёрства. Тым не менш, грамадзянская супольнасць і грамадзяне Грузіі застаюцца рашуча праеўрапейскімі і працягваюць адстойваць дэмакратычныя каштоўнасці.
3. Прагрэс Украіны ва ўмовах вайны з Расіяй: нягледзячы на поўнамаштабную вайну, якая працягваецца, Украіна павысіла свой агульны бал Індэкса і знаходзіцца на другім месцы пасля Малдовы. Паляпшэнні ў некалькіх тэматычных абласцях Індэкса дэманструюць устойлівасць ўкраінскага грамадства і прыхільнасць ўрада інтэграцыі ў ЕС і дэмакратычным каштоўнасцям, нават ва ўмовах ваеннага становішча. У той жа час інстытуцыйныя і кіраўнічыя рэформы застаюцца крытычна важнымі абласцямі, якія патрабуюць сталай увагі.
4. Пад’ём Арменіі на трэцяе месца ў Індэксе пасля Малдовы і Украіны азначае сабой значны крок да ўзгаднення з ЕС. Хаця праблемы застаюцца, прагрэс краіны адлюстроўвае растучыя перспектывы і падтрымліваецца моцнай дэмакратычнай прыхільнасцю яе грамадзянскай супольнасці.
5. Аўтарытарызм захоўваецца: Азербайджан і Беларусь па-ранейшаму маюць найгоршыя паказчыкі ў Індэксе Усходняга партнёрства з жахлівай сітуацыяй з правамі чалавека. Абедзве краіны працягваюць утрымліваць палітычных зняволеных у турме і ўзмацнілі пераслед журналістаў і грамадзянскай супольнасці. З моманту выпуску 2023 паляпшэнняў практычна не было; насамрэч умовы альбо застапарыліся, альбо яшчэ больш пагоршыліся.
6. Паляпшэнне сувязяў: большасць краін Усходняга партнёрства палепшылі сваю фізічную сувязь з ЕС, а некаторыя з іх і са сваімі суседзямі. Гэта ўключае больш сумесных пагранічных аперацый, мадэрнізаваныя транспартныя сувязі і гарманізаваныя мытныя і пагранічныя сістэмы ў адпаведнасці са стандартамі ЕС. Хоць трэба зрабіць значна больш, прагрэс у гэтай галіне абяцае добрыя перспектывы для гандлю і кантактаў паміж людзьмі.
6. Гандаль і дзелавое асяроддзе: хаця аб’ёмы гандлю з ЕС застаюцца высокімі, структурныя недахопы захоўваюцца. Краіны УП працягваюць змагацца з ценявой эканомікай, слабой абаронай працы і абмежаванымі рэформамі бізнесу, усё гэта перашкаджае ўстойліваму росту, развіццю рынку працы і патэнцыялу падатковых паступленняў.
«Як паказвае Індэкс, прагрэс у адной галіне рэформаў не заўсёды прыводзіць да сістэмных змен. Дасягненні ў прававых або інстытуцыйных рамках могуць суіснаваць са стагнацыяй ці нават адкатам у палітычнай адказнасці, правах чалавека ці абароне грамадзянскай прасторы. Рэформы могуць быць нераўнамернымі, часам сімвалічнымі і часта крохкімі. Вось чаму комплексны аналіз па сектарах, падобны прапанаванаму ў гэтым Індэксе, неабходзен. Ён дазваляе нам выяўляць прабелы, выяўляць неадпаведнасці і лепш накіроўваць намаганні для больш глыбокай і ўстойлівай трансфармацыі» – Лаша Тугушы і Гурген Петрасян, сустаршыні Кіруючага камітэту Форуму грамадзянскай супольнасці Усходняга партнёрства.
Азнаёмцеся з выпускам https://eap-csf.eu/what-we-do/eap-index/… paign=Eastern+Partnership+Index+2025+Spotlight+on+Progress+and+Challenges+in+the+EU+s+Eastern+Neighbourhood
Аб Індэксе Усходняга партнёрства
Індэкс Усходняга партнёрства (індэкс УП або індэкс) — гэта ўнікальны інструмент маніторынгу, створаны грамадзянскай супольнасцю на аснове дадзеных, які адлюстроўвае развіццё рэформаў у шасці краінах Усходняга партнёрства (Арменія, Азербайджан, Беларусь, Грузія, Рэспубліка Малдова, Украіна) у напрамку дэмакратыі, належнага кіравання і вяршэнства закона. таварыства Усходняга партнёрства пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага саюза.
